5 sposobów diagnozowania wczesnej choroby zwyrodnieniowej stawów u psów

Szacuje się, że choroba zwyrodnieniowa stawów dotyka 25 procent psów (1), a choć wyliczenia różnią się w zależności od badanych populacji, najnowsze wyniki sugerują, że liczby te mogą być nawet wyższe. To ogromny odsetek, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że choroba zwyrodnieniowa stawów to powszechny czynnik mający wpływ na decyzje związane z jakością życia. Wczesne rozpoczęcie dyskusji na temat tej choroby u psów może pomóc cierpiącym na nią zwierzętom w codziennym funkcjonowaniu.

Wczesne wykrywanie choroby zwyrodnieniowej stawów u psów: dlaczego to tak ważne

Ważne jest, aby zidentyfikować psy, które są obarczone zwiększonym ryzykiem rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów, aby można było kontrolować czynniki ryzyka i proaktywnie monitorować zwierzęta pod kątem rozwoju objawów klinicznych. Dzięki odpowiedniej edukacji właściciele mogą odgrywać integralną rolę w tym procesie. Wczesne wykrycie choroby zwyrodnieniowej stawów umożliwia terminowe rozpoczęcie leczenia, którego celem jest kontrolowanie bólu i stanu zapalnego, budowanie siły mięśni oraz maksymalizacja zakresu ruchu i mobilności. Wiemy jednak, że właściciele zwierząt mogą mieć trudności z rozpoznaniem wczesnych objawów choroby zwyrodnieniowej stawów, co oznacza, że ​​zwyrodnienie stawów u psa może być nierozpoznane. Opóźnienia w spontanicznym zgłaszaniu objawów mogą utrudniać kontrolowanie bólu i przywracanie psów do normalnego funkcjonowania. Gdy psy są już w umiarkowanych i ciężkich stadiach zapalenia stawów, ich stopień dyskomfortu może wahać się od umiarkowanego do bardzo ostrego – wręcz nieznośnego.

W początkowym stadium choroba zwyrodnieniowa stawów u psa uruchamia błędne koło postępujących objawów. Zwyrodnienie stawów u psa prowadzi do bólu stawów, zmniejszonego używania kończyn, osłabienia struktur okołostawowych i zaniku mięśni, dalszej niewspółosiowości stawów, kompensacyjnych zmian chodu i bólu w innych obszarach, dalszego ograniczenia mobilności i zdolności do ruchu itd. Kontrola wagi staje się trudniejsza i jeszcze bardziej istotna, ponieważ waga stanowi dodatkowe obciążenie dla stawów, a zmniejszenie mobilności/zakresu ruchu jest szkodliwe dla zdrowia stawów. Jeśli ból jest niekontrolowany, może prowadzić do nadwrażliwości i bólu nieprzystosowawczego, który jest trudniejszy do opanowania. Trudniejsze jest również odbudowanie siły okołostawowej i wsparcia, gdy ból i zmiany strukturalne są bardziej zaawansowane. Kiedy choroba zwyrodnieniowa i jej czynniki ryzyka zostaną wykryte wcześnie, możliwe jest wcześniejsze podjęcie interwencji za pomocą odpowiedniego leczenia, które może opóźnić nasilenie objawów choroby stawów u psa (2). Rozpoczęcie leczenia na wcześniejszym etapie oznacza, że ​​plan leczenia jest oparty na mocniejszym fundamencie, ponieważ nie doszło jeszcze do tak zaawansowanego uszkodzenia struktur stawowych, okołostawowych i mięśniowych.

Po potwierdzeniu diagnozy choroby zwyrodnieniowej stawów terapie lekowe i nielekowe stanowią część zrównoważonego podejścia multimodalnego. NLPZ są często uważane za podstawę leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów u psów, ponieważ kontrola bólu jest ważna nie tylko dla dobrostanu i komfortu zwierzęcia, ale także ułatwia inne elementy planu leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów u psów. Złagodzenie bólu niezbędne jest na przykład, aby pomóc psom uzyskać maksymalne korzyści z programu ćwiczeń. Istotne niefarmakologiczne elementy planu leczenia obejmują kontrolę masy ciała, ćwiczenia psów i programy rehabilitacji fizycznej, terapeutyczne diety wspomagające stawy i empirycznie oceniane suplementy na stawy. Interwencje żywieniowe i nutraceutyczne działają jednak dopiero w dłuższej perspektywie czasowej, więc nie należy spodziewać się natychmiastowych zmian.

Zwyrodnienie stawów u psa – objawy

Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów u psów są tak różnorodne jak same psy. Od spowolnienia ruchów podczas spacerów po subtelne zmiany postawy i ruchu, oznaki wczesnej choroby zwyrodnieniowej stawów mogą być trudne do zauważenia zarówno dla właścicieli zwierząt domowych, jak i lekarzy weterynarii. Właściciele zwierząt domowych mogą mieć trudności z dostrzeżeniem subtelnych zmian w zachowaniu lub mobilności swojego psa, a jeśli pies nie wykaże problematycznych objawów podczas wizyty w klinice, lekarz weterynarii ma ograniczone możliwości oceny jego stanu. Pomaganie właścicielom w zrozumieniu i rozpoznaniu objawów choroby zwyrodnieniowej psów jest kluczowym krokiem we wczesnym wykrywaniu choroby.

U części psów bez klinicznych objawów choroby zwyrodnieniowej stawów występuje zwiększone ryzyko jej rozwoju z powodu predyspozycji danej rasy, urazu stawów, otyłości, intensywnej aktywności i/lub objawów radiologicznych dysplazji lub urazu stawów. Właściciele zwierząt, którzy są zaangażowani i świadomi zagrożeń związanych z chorobą zwyrodnieniową stawów, mogą proaktywnie obserwować swoje psy w domu i w miarę możliwości usuwać lub ograniczać czynniki ryzyka (np. poprzez kontrolę wagi i odpowiednie ćwiczenia). Gdy psa obserwuje zarówno zespół weterynaryjny, jak i jego właściciel, zmiany kliniczne można zauważyć wcześniej, a lekarze weterynarii mogą szybciej zareagować i włączyć plan leczenia.

Obserwacja przez właścicieli jest ważną częścią wczesnego wykrywania choroby zwyrodnieniowej stawów i może być ułatwiona dzięki ukierunkowanym ankietom. Zatwierdzone instrumenty metrologii klinicznej, takie jak kwestionariusz Liverpool Osteoarthritis in Dogs (LOAD), można łatwo zintegrować z gromadzeniem historii klinicznej. Opierając się na 13 konkretnych pytaniach oceniających różne aspekty mobilności psów, LOAD pomaga w identyfikacji i obserwacji psów cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawów, a ponadto pozwala ocenić zaawansowanie choroby.

Badanie ortopedyczne jest niezbędnym krokiem w ocenie psów pod kątem objawów choroby zwyrodnieniowej stawów, jako że zapewnia profesjonalną ocenę aspektów takich jak postawa, chód, ból podczas ruchu i zakres ruchu stawu. Nawet subtelne lub nieznacznie nieprawidłowe zmiany, takie jak delikatne przesunięcie statycznego rozkładu masy ciała, lekkie kulawizny i/lub sztywność chodu, minimalnie zmniejszony zakres ruchu lub niewielkie zgrubienie stawów, powinny być podstawą do rozpoczęcia rozmowy na temat choroby zwyrodnieniowej stawów – niezależnie od wieku pacjenta. Wielu właścicieli zwierząt domowych może nagrywać filmy swoimi smartfonami, zapewniając tym samym przydatny wgląd w zachowanie i aktywność psa w domu i poza nim.

W miarę postępu choroby właściciele mogą zgłaszać, że ich pies niechętnie angażuje się w rozmaite czynności. Niektórzy właściciele zauważają i zgłaszają, że pies nie wita ich już rano lub nie wskakuje na kanapę. Często tłumaczą te zmiany tym, że zwierzę „po prostu się starzeje”. Mogą nie zdawać sobie sprawy, że wiek sam w sobie nie jest chorobą i że to spowolnienie może być związane z umiarkowaną lub ciężką chorobą zwyrodnieniową stawów. Objawy umiarkowanej choroby zwyrodnieniowej stawów obejmują oczywiste nieprawidłowości w obciążeniu kończyn i/lub statycznej dystrybucji masy ciała, sztywność lub inne stałe nieprawidłowości ruchu we wszystkich sposobach chodzenia, oczywiste ograniczenie używania chorej kończyny i pewne trudności we wstawaniu. Oznaki ciężkiej choroby zwyrodnieniowej stawów u psów obejmują ogólną niechęć do ruchu, poważne kulawizny i zmianę masy ciała oraz znaczną trudność podczas wstawania.

Edukowanie klientów i pomaganie im w zrozumieniu, jak ważne jest reagowanie na objawy choroby zwyrodnieniowej u psów może być trudne i czasochłonne. Rozpoczynając rozmowy z właścicielami zwierząt na wczesnym etapie życia psa, informacje należy przekazywać stopniowo, budując zrozumienie i utrzymując zaangażowanie klienta. Wykorzystanie wszystkich narzędzi, którymi dysponujemy, może też ułatwić identyfikację czynników ryzyka i wczesnych oznak choroby zwyrodnieniowej stawów.

#1 Stosowanie znormalizowanego podejścia, takiego jak COAST

 Narzędzie Canine Osteoarthritis Staging Tool (COAST) to sposób na zapewnienie znormalizowanego podejścia do oceny i obserwacji psów „narażonych na ryzyko” lub z klinicznymi objawami choroby zwyrodnieniowej stawów. Umożliwia lekarzom weterynarii klasyfikację psów według stopnia zaawansowania choroby. To narzędzie opracowane przez konsorcjum międzynarodowych ekspertów w dziedzinie chirurgii weterynaryjnej i leczenia bólu obejmujące ocenę stawów, a także ogólną ocenę całościowego wpływu choroby. Narzędzie COAST może być przydatne w monitorowaniu zmian w porównaniu z poprzednią wizytą (np. corocznie lub częściej, jeśli jest to wymagane). Raport może też służyć właścicielom jako pomoc wizualna, która ułatwi im zrozumienie ustaleń i zachęci do podjęcia działań. Gdy wyniki są prezentowane w prostym i przejrzystym formacie, właściciele wiedzą, co jest monitorowane i łatwo obserwują wszelkie zmiany.

Narzędzie COAST określa etapy choroby od 0 (klinicznie w normie, bez czynników ryzyka) do 4 (ciężka kliniczna choroba zwyrodnieniowa stawów). W celu dokonania klasyfikacji pod uwagę brane są dane wyjściowe od właściciela zwierzęcia pochodzące z dowolnego instrumentu metrologii klinicznej (jak np. kwestionariusz Liverpool Osteoarthritis in Dogs – LOAD), a także pełna ocena weterynaryjna. Narzędzie COAST zawiera dodatkowe materiały internetowe do rozszerzonej edukacji właścicieli psów.

#2 Zaangażowanie właściciela psa

Zapewnienie właścicielowi zwierzęcia czegoś do robienia w klinice podczas oczekiwania na wizytę może z jednej strony poprawić doświadczenia klienta, a z drugiej pomóc nam w uzyskaniu cennych informacji na temat pupila. Kwestionariusz LOAD został opracowany, przetestowany i zatwierdzony pod kątem oceny choroby zwyrodnieniowej stawów u psów. Po wypełnieniu przez właściciela jest łatwo kompilowany i przechowywany jako część dokumentacji pacjenta. Oprócz udzielonych odpowiedzi i sumarycznego wyniku LOAD zachęca też właścicieli do myślenia o aktywności i stylu życia zwierzaka i może poprawić jakość dostarczanej historii choroby. Kwestionariusz LOAD podaje informacje przydatne podczas pierwszej wizyty, ale można wykorzystać go też do śledzenia zmian w mobilności i monitorowania pacjentów. LOAD jest prosty w użyciu, dzięki czemu jest użytecznym, odrębnym narzędziem do dokonywania regularnych ocen. Może być też stosowany jako element bardziej szczegółowych i kompletnych ocen COAST.

Uzyskanie pełnej i dokładnej historii choroby jest czasochłonne, a kwestionariusz LOAD jest jednym z najważniejszych dostępnych narzędzi do diagnozowania chorób, które mogą wpływać na czynniki takie jak ruchliwość i aktywność psów, mające potencjalny wpływ na więź pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem.

#3 Dyskusja na temat czynników ryzyka

Kiedy właściciele zwierząt domowych przynoszą nowego szczeniaka do kliniki, kładzie się nacisk na ułatwienie procesu budowania więzi, a lekarze weterynarii mają świadomość, że poruszanie problemów zdrowotnych i zagrożeń wspólnych dla rasy może być delikatnym tematem. Zdajemy sobie również sprawę, że pierwszy rok życia to ważny czas, jeśli chodzi o rozwój choroby zwyrodnieniowej stawów i jest mnóstwo informacji do przekazania w dość krótkim czasie. Właściciele muszą zrozumieć, jak ważna jest kontrola wagi i dobre odżywianie, potrzeba utrzymania odpowiedniego tempa wzrostu, a także ilość ćwiczeń. Druga część podstawowego schematu szczepień może być przydatnym momentem na rozpoczęcie omawiania tych ważnych tematów i rozpoczęcie edukowania nowych właścicieli zwierząt na temat ich psa. W dyskusjach można uwzględnić zagrożenia związane z rasą, a także dietę, profilaktykę zdrowotną, chipowanie i sterylizację. Najlepiej byłoby, gdyby wizyty zaplanowane były oddzielnie jako uzupełniająca część wizyt szczeniąt, zwłaszcza jeśli szczeniak należy do rasy zagrożonej. To kolejna okazja do dalszej edukacji i zaangażowania właścicieli zwierząt domowych, a także satysfakcjonujące zadanie dla wielodyscyplinarnego zespołu.

Rejestrowanie zarówno oceny ogólnej kondycji ciała (BCS), jak i oceny kondycji mięśni (MCS) to doskonały sposób na śledzenie zmian składu ciała w czasie. Odpowiednia waga i odpowiednie umięśnienie mogą zmniejszyć ryzyko i opóźnić zachorowanie na chorobę zwyrodnieniową stawów. W przypadku psów w stanie przedklinicznym, ale ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby zwyrodnieniowej stawów optymalizacja wagi, odpowiednie ćwiczenia i suplementacja kwasami tłuszczowymi omega-3 (3) mogą pomóc w zapewnieniu zwierzęciu dłuższego życia bez bólu. W przypadku psów z nadwagą i otyłością program odchudzania jest ważną częścią ich planu leczenia.

#4 Szybkie badanie ortopedyczne przy każdej wizycie                               

Wizyty odbywają się zazwyczaj pod presją czasu, ale włączenie szybkiego badania ortopedycznego przy każdej wizycie może pomóc nam w szybkim wychwyceniu zmian. Ocena chodu psa, gdy wstaje i wchodzi do gabinetu, może dostarczyć wielu przydatnych informacji, a szybką, ale dokładną ocenę ortopedyczną można uzyskać w ciągu zaledwie kilku minut. Badanie fizykalne może również służyć jako pierwszy krok w edukacji lub przydatne przypomnienie dla właścicieli zwierząt domowych. Na przykład dotykanie kolan szczeniąt małych ras predysponowanych do zwichnięcia rzepki to doskonały moment, by wspomnieć o zwracaniu uwagi na sporadyczne kulawizny lub „podskakiwanie króliczka”. Nawet jeśli nie trzeba podejmować żadnych działań, usłyszenie tego samego ostrzeżenia podczas każdej wizyty zwiększy prawdopodobieństwo, że właściciele zauważą i zgłoszą te objawy, jeśli się pojawią. W przypadku psów z klinicznymi objawami choroby zwyrodnieniowej stawów badanie ortopedyczne może być okazją do pomocy właścicielom w zrozumieniu wpływu choroby na ich psa. Widząc różnicę w zakresie ruchu między łokciami lub wyczuwając chrupiący staw, właściciel może zrozumieć trudności oraz ból, z jakimi zmaga się jego zwierzę.

#5 Podejście oparte na współpracy

Właściciele zwierząt mogą czasami potrzebować pomocy w uświadomieniu sobie, że wczesna choroba zwyrodnieniowa stawów stanowi problem dla ich psa. Skonsolidowanie i omówienie wszystkich wniosków z powyższych podejść powinno być pomocne, ale czasami właściciele mogą mieć trudności ze zrozumieniem, że nawet wczesne objawy kliniczne choroby zwyrodnieniowej stawów wiążą się z bólem. Rejestrowanie nagrań wideo z określonych czynności w czasie również może pomóc w wykazaniu dalszego postępu choroby. Okres próbny (np. 2 do 4 tygodni) kontroli bólu może być skutecznym sposobem na zapewnienie pacjentowi komfortu. Jednocześnie należy poprosić właścicieli o obserwowanie wszelkich zmian w aktywności i zachowaniu psa w tym okresie. To podejście stanowi plan B i jest podejmowane wyłącznie przy współpracy właściciela zwierzęcia, ale może być skutecznym sposobem wykazania pozytywnych zmian w wyniku ograniczenia bólu. Użycie formularza LOAD lub podobnych narzędzi w tym czasie może pomóc zmniejszyć subiektywność ocen, jednocześnie pozostawiając zadanie „diagnozowania” w rękach właściciela.

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu u psów. Dzięki multimodalnemu podejściu do zarządzania, które rozpoczyna się we wczesnym okresie życia psa, lekarze weterynarii mogą pomóc ograniczyć to obciążenie. Leki przeciwbólowe są ważnym elementem zestawu narzędzi obok kontroli wagi, rehabilitacji, ćwiczeń i odpowiedniego wsparcia żywieniowego.